Davne 1856. godine, čuveni prirodnjak Josif Pančić dolazi po prvi put na Goliju i u svojim spisima ne krije oduševljenje prirodnim resusrsima ovog prostora. Osnovna obeležja ovog kraja predstavljaju golijska ruža vetrova, guste crnogorične šume, bezbroj vrsta lekovitog bilja, jestive gljive, borovnice, šumske jagode, potoci puni pastrmke, proizvodnja zdrave hrane i veliki broj sunčanih dana u godini.
Golija je planina u jugozapadnoj Srbiji, čiji je najviši vrh Jankov kamen (1833 m). Nalazi se 40 km jugozapadno od Ivanjice i 32 km severno od Novog Pazara.
Golija pripada unutrašnjoj zoni Dinarskog planinskog sistema. Prostire se u okviru latiničnog slova „S“ i pruža se u smeru zapad-istok u dužini od oko 32 km. Dva dominantna vrha su najviši Jankov kamen (1833 m) i Crni vrh (1795 m).
Svojim lepotama je skoro nenadmašna i na svakom koraku putniku priredi iznenadjenje. Svako ko je poseti divi se njenim skoro neprohodnim šumama, bujnim pašnjacima, čestim i čistim izvorima, stanovnicima, njihovim naravima, govoru, nošnji i drugim lepotama i retkostima. Da bi bar malo upoznao Goliju putniku je potrebno da danima krstari visovima ove planinske lepotice.
Vlada Republike Srbije je, jula 2000.godine, donela Uredbu kojom se područje planine Golija stavlja pod zaštitu kao PARK PRIRODE “GOLIJA” i svrstava u I kategoriju zaštite kao prirodno dobro izuzetnog značaja. Da bi je UNESKO kategorisao kao Rezervat biosfere (2001). To je do skora bio jedini rezervat biosfere u Srbiji. Na ovoj planinskoj lepotici nalazi se veliki broj prirodnih retkosti. Njena ogromna površina i očuvana životna sredina omogućavaju postojanje izuzetno velikog broja različitih vrsta biljnog i životinjskog sveta, brojnih izvora, potoka i reka, ali i tri jezera. Svakako najpoznatije je Daićko, ali ne manje značajna i zanimljiva su i Košaninova jezera i jezero Nebeska suza na Okruglici.
Precizno su definisane granice parka koje obuhvataju područja opština Ivanjica, Kraljevo, Raška, Novi Pazar i Sjenica – ukupne površine 75.183 ha, a unutar njih područja sa prvim, drugim ili trećim stepenom zaštite.
Jedna od stvari koja se obezbeđuje na području Parka prirode Golija je i uređenje i infrasrtukturno opremanje prostora za potrebe turizma i rekreacije.
O Parku prirode Golija stara se Javno preduzeće “Srbijašume”.
Činjenice o Goliji:
Najviši vrh je Jankov kamen (1834 m), a duž glavnog grebena uzdižu se i Crni Vrh (1795 m), Čardak (1688 m), Kulina (1642), Jadovita (1560 m).
Golija je područje sa najviše snežnih dana u Srbiji, sneg se zadržava blizu pet meseci i dostiže prosečnu visinu od 105 cm.
Golija je prebogata šumom, tako da u nekim delovima možemo naći stabla visoka i do 40 metara. Na Goliji je zabeleženo 1091 vrsta živog sveta, zatim podatak o 117 vrsta i varijeteta algi, 40 vrsta mahovina (Bryophyta), 7 vrsta lišajeva (Lichenes) i 75 vrsta gljiva (Mycophyta).
Za Goliju se može reći da je centar reliktnih biljnih vrsta i carstvo planinskog javora (Acer heldreichii) koji ovde gradi svoje najlepše i najočuvanije lišćarske i lišćarsko-četinarske šume. Ova vrsta je preživela ledeno doba. Zaštićene prirodne retkosti na Goliji su: zelenika (ili božikovina), jeremičak, kratkočetinasta smrča, planinski javor, polegla kleka, piramidalna jela …
Zbog prisustva 95 vrsta ptica Golija je jedan od veoma važnih planinskih ornitoloških evropskih centara. Njihovo prisustvo u različitim tipovima staništa, pokazuje koliko je raznovrstan svet ptica.
Golija je mesto srpske duhovnosti i pismenosti, manastir Studenica je na listi Svetske kulturne baštine, a od izuzetnog nacionalnog značaja su Gradac i Brezova…
Na Goliji je raznovrstan životinjski svet. To je jedna od retkih planina u Evropi gde su našli stanište vukovi, medvedi, divlje svinje, srndaći, divlje mačke, kune, orlovi, sokolovi, sove ušare i više vrsta ptica pevačica.